Η εκπαίδευση στην οποία οι στρατιώτες των Waffen – SS είχαν υποβληθεί απείχε πολύ από την αντίστοιχη που λάμβανε ο τυπικός νεοσύλλεκτος της Wermacht. Στα Waffen – SS όλα τα ταξικά εμπόδια είχαν, ουσιαστικά, καταργηθεί: όλοι οι αξιωματικοί έπρεπε να υπηρετήσουν μια περίοδο στους ''ζυγούς'', ο δε τίτλος ''Κύριε'' σπάνια χρησιμοποιούνταν όταν κάποιος απευθυνόταν σε ανώτερο αξιωματικό, καθώς ο στρατιωτικός βαθμός αποτελούσε τη συνιστώμενη προσφώνηση. Οι δεσμοί της συναδελφικότητας μεταξύ των αξιωματικών των Waffen – SS και των ανδρών τους ήταν, έτσι, πολύ πιο ισχυροί.
Επιπλέον οι στρατιώτες των Waffen – SS που συμμετείχαν στο αρχικό στάδιο της ρωσικής εκστρατείας ήταν όχι μόνο οι καταλληλότεροι, καλά εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι, αλλά και ένθερμοι υποστηρικτές του εθνικοσοσιαλισμού. Με απόλυτη εμπιστοσύνη στις πεποιθήσεις τους, την ηγεσία, τον εθνικοσοσιαλισμό και τους εαυτούς τους, οι στρατιώτες των Waffen – SS ήταν μια ανυπέρβλητη δύναμη.
''Αυτό που μας καθοδηγούσε ήταν η αντίδραση μας στον μπολσεβικισμό και στις μασωνόδoυλες δυτικές δημοκρατίες. Αυτά τα παιδιά που πολέμησαν στα Waffen - SS, 18 - 22 χρόνων από διαφορετικές χώρες και κοινωνικές τάξεις, οι περισσότεροι αγροτόπαιδα και φοιτητές, ήταν ιδεαλιστές. Πολεμούσαν και πέθαιναν για την ιδεολογία και την πατρίδα μας, την Ευρώπη''.
Leon Degrelle
Η πλειοψηφία των εθελοντών των Waffen – SS προερχόταν από αγροτικές περιοχές ενώ ο κύριος όγκος του στρατού από κατοίκους των πόλεων. Οι νεοσύλλεκτοι των Waffen – SS έπρεπε να ικανοποιούν αυστηρές σωματικές και ηθικές προδιαγραφές.
Ο Ζεπ Ντίτριχ, διοικητής της Leibstandarte Adolf Hitler – η σωματοφυλακή SS του Αδόλφου Χίτλερ – προτιμούσε τους ώριμους άνδρες από τους ''σπυριάρηδες'' εφήβους και για αυτό δεχόταν μόνο ηλικίες από 23 έως και 35 ετών, ψηλούς τουλάχιστον 1.80 και σε άριστη φυσική κατάσταση. Κανείς δεν γινόταν δεκτός αν δεν είχε λευκό ποινικό μητρώο και δεν ήταν σε θέση να αποδείξει την Άρια καταγωγή του χωρίς το στίγμα του εβραϊκού αίματος.
H καθημερινή ρουτίνα άρχιζε στις 6 π.μ. Οι νεοσύλλεκτοι φορούσαν φόρμες γυμναστικής για μια ώρα σωματικών ασκήσεων πριν το πρόγευμα που συνήθως αποτελείτο από χυλό δημητριακών και μεταλλικό νερό. Αυτό οφείλεται στην εμμονή του Χίμλερ με την υγιεινή διατροφή. Μετά το πρόγευμα, οι άνδρες φορούσαν στολές υπηρεσίας ή αγγαρείας ανάλογα με το πρόγραμμα της ημέρας. Από όλα τα επιμερούς στοιχεία της στρατιωτικής εκπαίδευσης, την μερίδα του λέοντος είχε η εκπαίδευση στα όπλα. Πρώτα οι άνδρες έπρεπε να μάθουν να αποσυναρμολογούν, να καθαρίζουν και να συναρμολογούν τα τυφέκιά τους. Αυτό γινόταν μέσα στην τάξη και ο εκπαιδευτής χρησιμοποιούσε έναν μεγάλο επιτοίχιο πίνακα που εικόνιζε το όπλο διαλυμένο στα επιμερούς εξαρτήματά του, προκειμένου να τους εξηγήσει την λειτουργία του κάθε εξαρτήματος.
Κατόπιν οι άνδρες έπρεπε να ασκηθούν στα δικά τους όπλα, επαναλαμβάνοντας καθημερινά άπειρες φορές την διαδικασία, μέχρι να είναι σε θέση να το κάνουν με τα μάτια δεμένα. Τους έδειχναν πως να αποκαθιστούν τις εμπλοκές και να πραγματοποιούν μικρές επιτόπιες επισκευές. Κατόπιν μετέβαιναν στα πεδία βολής για σκοποβολή σε αποστάσεις που σταδιακά μεγάλωναν.
Όσοι έδειχναν φόβο για τα όπλα ή απλώς ήταν αδέξιοι σκοπευτές, αναλάμβαναν διοικητικά ή άλλα καθήκοντα καθώς όμοια με κάθε άλλο σώμα τα SS χρειάζοντο και αυτά διαβιβαστές, γραφείς, μαγείρους κλπ. Αφού εξοικειώνοντο οι άνδρες με τα όπλα τους, άρχιζαν την εκμάθηση των τεχνικών εφόδου πεζικού, με επίθεση εναντίον γαιοσάκων με εφ' όπλου λόγχη. Οι εκπαιδευτές έδιναν μεγάλη σημασία στην επιθετικότητα εξαιρώντας συνεχώς την αγριότητα κατά την επίθεση, τόσο σαν μέσο για να κερδηθεί μια μάχη γρήγορα, όσο και για να είναι μικρές οι απώλειες.
Γι’ αυτό τον λόγο κατάλληλοι εκπαιδευτές δίδασκαν τους άνδρες τεχνικές άοπλης μάχης και αργότερα όταν αυτοί ήταν πλέον αρκετά ικανοί να ασκηθούν μεταξύ τους χωρίς τραυματισμούς, έδιναν ψεύτικες μάχες με τυφέκια και ξιφολόγχες, ή μόνο με ξιφολόγχες.
Για μεγαλύτερη ενθάρρυνση της επιθετικότητας, μεγάλο μέρος της εκπαίδευσης καταλάμβανε η πυγμαχία που βοηθούσε τους άνδρες να ξεπεράσουν τον ενστικτώδη φόβο τους για τον τραυματισμό, και να μάθουν ότι ο καλύτερος τρόπος αποφυγής του είναι να δώσεις εσύ το πρώτο χτύπημα.
Είναι γεγονός ότι τα αθλήματα έπαιζαν βασικό ρόλο στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των Waffen –SS, πολύ σημαντικότερο από όσο στον στρατό. Κάθε είδους άθλημα γηπέδου ή υπαίθρου ενθαρρυνόταν, όχι μόνο για την χαλάρωση των ανδρών, όπως γινόταν στον στρατό, αλλά ως μέρος της ίδιας της εκπαίδευσης, ως μέσο για την βελτίωση της φυσικής κατάστασης και των αντανακλαστικών. Και βέβαια, υπήρχαν ατελείωτες πορείες και αγώνες ανώμαλου δρόμου, είτε με πλήρη εξοπλισμό είτε χωρίς, για την βελτίωση της αντοχής και της ζωτικότητας.
Πριν βγουν ξανά στο ύπαιθρο, οι άνδρες έτρωγαν ένα γερό μεσημεριανό γεύμα που ακολουθείτο από γενική καθαριότητα κατά την οποία καθάριζαν σχολαστικά τους στρατώνες, γυάλιζαν τα άρβυλα, σιδέρωνα και επιδιόρθωναν τις στολές και εκτελούσαν κάθε είδους αγγαρείες. Το βράδυ, οι νεοσύλλεκτοι διάβαζαν, έγραφαν επιστολές, έπαιζαν χαρτιά ή σκάκι – αυτό το τελευταίο ενθαρρυνόταν ιδιαίτερα λόγω της συμβολής του στην ανάπτυξη, τόσο της λογικής σκέψης όσο και της ευστροφίας. Όσοι νεοσύλλεκτοι είχαν την τύχη να εξασφαλίσουν άδεια εξόδου, πήγαιναν στην πόλη αφού πρώτα περνούσαν από τον σχολαστικό έλεγχο του αξιωματικού υπηρεσίας.
Τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα παρακολουθούσαν διαλέξεις με θέμα την πολιτική του NSDAP και την φιλοσοφία των SS, θεωρίες περί φυλετικής υπεροχής, η οποία τους προόριζε να κυβερνήσουν τους untermenschen – τους λεγόμενους υπανθρώπους, δηλαδή τους Εβραίους, τους αθίγγανους, τους τέκτονες και τους κομμουνιστές.
Στόχος των ιδεολογικών διαλέξεων ήταν η δημιουργία ανδρών που πίστευαν ακράδαντα ότι το πεπρωμένο τους ήταν να αποτελέσουν τους ιεραπόστολους της νέας Άριας τάξης που θα κυβερνούσε τον κόσμο. Τους κατηχούσαν σχολαστικά στην εθνικοσοσιαλιστική φιλοσοφία, ώστε να γνωρίζουν τον λόγο για τον οποίο πολεμούσαν. Αυτό, σε συνδυασμό με την πίστη τους στον Φύρερ, αρκεί για να εξηγήσει το σχεδόν αυτοκτονικό θάρρος και την αποφασιστικότητα του στρατιώτη των Waffen-SS στο πεδίο της μάχης.
Το Totenkopfring ήταν το πολυπόθητο βραβείο. Δεν ήταν στρατιωτικό βραβείο όπως ο Σιδηρούν Σταυρός, αλλά ένα προσωπικό ''ευχαριστώ'' εκ μέρους του Reichsfuhrer – SS και τα ίδια τα δαχτυλίδια έπρεπε να ακολουθήσουν τον κάτοχο τους στον τάφο. Δεν μπορούσαν ούτε να πουληθούν ούτε να κληροδοτηθούν.
Εκτός από το θέμα των πραγματικών πυρών η εκπαίδευση των Waffen-SS διέφερε από την αντίστοιχη του στρατού και σε δύο άλλα σημαντικά σημεία. Κατ’ αρχάς, αν και απαιτείτο απόλυτη πειθαρχία η οποία και επιβαλλόταν ανελέητα η εκπαίδευση ήταν σχεδιασμένη για να δημιουργήσει αυτοπειθαρχία και αυτοπεποίθηση. Μόνο ένας στρατιώτης που ξέρει ότι οι σύντροφοί του έχουν περάσει από την ίδια εκπαιδευτική διαδικασία, μπορεί να τους εμπιστευτεί, και το αντίστροφο.
Και δεύτερον ο Στάινερ ιδιαιτέρως προσπαθούσε να γκρεμίσει τους παραδοσιακούς πρωσικούς φραγμούς μεταξύ αξιωματικών και ανδρών ενθαρρύνοντάς τους να μιλούν μεταξύ τους και να ανταλλάσουν ιδέες σαν ίσοι όταν βρίσκοντας εκτός υπηρεσίας, και να απευθύνονται ο ένας στον άλλον με την προσφώνηση kamerad (σύντροφε), αντί για τον βαθμό. Αυτό δεν ήταν εύκολο, επειδή οι ταξικές διακρίσεις δεν είχαν καθόλου εκλείψει στην Γερμανία της δεκαετίας του 1930, αλλά βοηθήθηκε από το γεγονός ότι το NSDAP είχε δημιουργήσει μια νέα τάξη ανθρώπων που είχαν λάβει τα αξιώματά τους χάρη στα προσόντα τους μάλλον, παρά χάρη στο τυχαίο γεγονός της γέννησής τους. Αυτό σήμαινε ότι κάποιος σαν τον «Ζεπ» Ντίτριχ, για παράδειγμα, και άλλοι σαν αυτόν, οι οποίοι στον στρατό δεν θα προσδοκούσαν να γίνουν τίποτε περισσότερο από ανώτεροι αξιωματικοί, στις τάξεις των Waffen-SS μπορούσαν να γίνουν συνταγματάρχες και στρατηγοί.
Ήταν μια επιστροφή στην παλιά ναπολεόντεια αρχή «μια στραταρχική ράβδος στο σακίδιο του κάθε απλού στρατιώτη». Επιπλέον, ο Χίτλερ υιοθετούσε πλήρως άλλο ένα ρητό του Ναπολέοντα, που έλεγε, «Δώσε μου αρκετά μετάλλια και θα σου κερδίσω οποιαδήποτε μάχη». Η δε θέσπιση βραβεύσεων, όπως το παράσημο του Σταυρού του Ιππότη της τάξης του Σιδηρού Σταυρού, είχε μεγάλη σημασία για την δημιουργία ενός στρατού, που μόνο η αριθμητική υπεροχή του αντιπάλου μπορούσε να τον νικήσει και όχι η ποιοτική υπεροχή.
Οι στρατιώτες μοιράζονταν μεταξύ τους την αγάπη τους για τα σπορ, πράγμα διόλου ασήμαντο. Επίσης ο αξιωματικός των SS έπρεπε να έχει προϋπηρεσία τουλάχιστον δυο χρόνια στις τάξεις τους ή σε κάποιο άλλο ισοδύναμο όπλο. Οι αξιωματικοί ενθαρρύνοντο να συζητούν τις αποφάσεις και τις διαταγές τους ώστε να κατανοούν οι στρατιώτες γιατί τους ζητούσαν να κάνουν κάτι με συγκεκριμένο τρόπο κι έτσι να κερδίζουν την εμπιστοσύνη τους καθώς τους είχαν ορκιστεί υπακοή μέχρι θανάτου.
O Xίμμλερ επιθυμούσε τα Waffen - SS να γίνουν μια αδελφότητα, μια μεγάλη οικογένεια ούτως ώστε οι άνδρες να μάθουν να εμπιστεύονται τους αξιωματικούς τους και να μην επικρατεί η αντίληψη ''αυτοί και εμείς'' που υπήρχε σε άλλους στρατούς.
